Ratunku!
Pokazuj臋 tu przyk艂ady niekt贸rych spo艣r贸d 8 tysi臋cy polskich dwor贸w, kt贸re zosta艂y unicestwione po 1945 roku lub gin膮 na naszych oczach. Przyk艂ady zniewolenia umys艂贸w wyznawc贸w filozofii „homo sovieticus”. Dwory - pomniki polskiej historii i to偶samo艣ci gin膮, bo Stalin postanowi艂 wyci膮膰 korzenie polsko艣ci. I znalaz艂 w Polsce wielu mo偶nych i maluczkich zwolennik贸w. Nie tylko w przesz艂o艣ci. Dwory te, zwykle nie le偶膮 w pobli偶u du偶ych aglomeracji miejskich, s膮 opuszczone lub zrujnowane. Po niekt贸rych zosta艂y tylko resztki zdewastowanych park贸w. Oczywi艣cie 偶aden nie zosta艂 oddany prawowitym w艂a艣cicielom.
This page contains some examples of about 8.000 Polish manor houses destroyed after year 1945 or devastated and being empty even today.
● ● ● ● ● ● ● ● ●
Bachorza (mazowieckie, k. Soko艂owa Podlaskiego). Dw贸r w stanie agonii. Potomkowie przedwojennego w艂a艣ciciela Teofila Zaleskiego starali si臋 o jego odzyskanie. Wykonawcy testamentu Stalina przypilnowali by to nie dosz艂o do skutku. Zi臋膰 przedwojennego w艂a艣ciciela tych d贸br kpt. Henryk Oleksiak „Wichura” – to bohaterski przyw贸dca A.K. na Podlasiu, zamordowany w 1943 roku.
Bachorza - 2004 fot M. Rydel Czarnotul - 2005 fot. M. Rydel
Czarnotul – w gminie Mogilno, w wojew贸dztwie kujawsko-pomorskim le偶y dw贸r murowany, parterowy z pi臋trowym ryzalitem od frontu i od ogrodu, zbudowany w latach 1870 –1882. W okresie mi臋dzywojennym w艂asno艣膰 Boles艂awa Baranowskiego. Po 1945 r. zlokalizowano tam szko艂臋, a od 2001 roku jest tu 艣wietlica, biblioteka i mieszkania.
Dw贸r skrajnie zdewastowany, ma w 艣rodku przegni艂e belki stropowe. Le偶y w r贸wnie偶 zdewastowanym, jednohektarowym parku z XIX w.
Czechy - w woj. ma艂opolskim, pow.Miech贸w. Dw贸r z XIX wieku, Mieroszewskich. W 1938r u Leonarda i Marii Mieroszewskich przebywa艂 tu mjr Hubal (H. Dobrza艅ski) Do 1945 w艂asno艣膰 senatora Edwarda Kleszczy艅skiego.
Po 1945 r. sp贸艂dzielnie produkcyjna zdewastowa艂a dw贸r. Dzi艣 bliski ruiny, nie zabezpieczony jest siedliskiem miejscowych alkoholik贸w.
Czechy. Fot. M. Rydel 2007
D膮bie Kujawskie (kujawsko-pomorskie). Bardzo cenny alkierzowy dw贸r drewniano – murowany, zbudowany dla Ignacego Zagajewskiego – stolnika kowalskiego ok. 1790. Kryty dachem 艂amanym – polskim. Postawiony by艂 na miejscu starszego za艂o偶enia obronnego. Dawniej otoczony by艂 fos膮. Nieco przebudowany ok. 1860 roku.D膮bie Kujawskie od pocz膮tku XV wieku do 1777 r. nale偶a艂y do D膮bskich herbu Godziemba.
Od 1777 r. do 1858 r. do Zagajewskich, od kt贸rych D膮bie kupi艂 Jan Mittelstaedt – uczestnik Powstania Wielkopolskiego 1848 i Styczniowego 1863. Do 1944 roku dw贸r nale偶a艂 do Szajewskich. Istnia艂 jeszcze w latach 1980-tych. Z tego okresu pochodzi to zdj臋cie. Dzi艣 po dworze nie ma 艣ladu. Zosta艂y resztki drzew zdewastowa-nego parku, 艣lady fosy i mostku.
D膮bie Kujawskie fot. 1938
G艂upice (艂odzkie, pow. Be艂chat贸w) – oryginalny dw贸r z I po艂owy XIX w. Przebudowany w XX w. Park za艂o偶ony w XVIII w, przekszta艂cony w XIX w. Do 1944 roku w艂asno艣膰 Walickich. Po 1945 r. zamieszka艂y, dzi艣 ruina.
G艂upice fot. A. Dyszy艅ski -2004
Kazanie (kujawsko-pomorskie, pow. w艂oc艂awski) – pi臋kny przyk艂ad stylu dworkowego z lat 1928-32. Dw贸r wybudowany wed艂ug projektu architekta. Antonego Jawornickiego dla Filipa Grodzickiego. Dw贸r stoi pusty od kilku lat. Kupiony przez miejscowego rolnika, kt贸ry rozebra艂 ju偶 oficyn臋 i czeka a偶 dw贸r si臋 rozpadnie.
Kazanie - 2005 fot. M. Rydel Kobiele Wielkie - 2005 fot. M. Rydel
Kobiele Wielkie (艂贸dzkie, powiat radomszcza艅ski) - dw贸r z 1905 r. zbudowany dla K. Tymowskiego (data i inicja艂y w elewacji bocznej). Stoi bliski ruiny w zdewastowanym parku z pomnikowymi okazami modrzewia. Cz臋艣膰 parku zosta艂a wyci臋ta pod budynek Urz臋du Gminy, demonstruj膮c wysoki poziom miejscowych decydent贸w. W Kobielach Wielkich (nie w dworze) urodzi艂 si臋 W艂adys艂aw Reymont. Czy mo偶na w zwi膮zku z tym oczekiwa膰 wy偶szego poziomu kultury od miejscowych? Na pobliskim cmentarzu znajduje si臋 okaza艂a kaplica Tymowskich.
Niedaleko Kobieli Wielkich (te偶 w pow. radomszcza艅skim) le偶y miejscowo艣膰 呕ytno, a w niej pi臋kny klasycystyczny dw贸r z pocz膮tku XIX w. Wystawiony zosta艂 dla Siemie艅skich, kt贸rzy byli w艂a艣cicielami 呕ytna od 1639 r. Ostatnim, do 1944 roku, w艂a艣cicielem 呕ytna by艂 Jacek Siemie艅ski, pose艂 na Sejm RP, prezes Zwi膮zku Ziemian, a w czasie okupacji prezes „Uprawy”, organizacji wspieraj膮cej AK. Po 1945 roku w dworze by艂a szko艂a. Cz臋艣膰 parku wyci臋to pod boisko. W ko艅cu lat 1980-tych szko艂a opu艣ci艂a dw贸r zostawiaj膮c go na pastw臋 losu. Dzi艣 dw贸r, kt贸ry m贸g艂by by膰 chlub膮 gminy (jeden z najpi臋kniejszych w tej cz臋艣ci Polski), kompromituje j膮.
呕ytno -2005 fot. m. Rydel Lubin - 2007 fot. M. Rydel
Lubin (kujawsko – pomorskie) – pi臋kny dw贸r zbudowany w latach 1870-1880 dla Pra偶mowskich wg. proj. arch. Stanis艂awa Hebanowskiego. Po艂o偶ony w pi臋knym acz zdewastowanym parku. Niezabezpieczony. Jeszcze w 艣rodku s膮 kominki, pod艂ogi, drzwi i boazerie (2007).
M艂ogoszyn w woj. 艂贸dzkim. pow. kutnowski - dw贸r zbudowany dla Karnkowskich ok. 1920 roku, nawi膮zuj膮cy do klasycyzmu. Obecnie zdewastowany, pusty, dooko艂a brud i ba艂agan. Kompromituje miejscowe w艂adze i mieszka艅c贸w.
M艂ogoszyn. fot. M. Rydel 2007 艢lepowola. fot. M. Rydel 2007
艢lepowola w woj. mazowieckim, pow. Gr贸jec, gm. Mogielnica - dw贸r postawiony w 1917 roku dla Stefana Grobickiego. Obecnie pomnik poziomu miejscowych w艂adz. W parku z uschni臋tymi drzewami stoi kikut dworu,
Nadz贸w (ma艂opolskie) - pow. Proszowice. Projekt s艂ynnego architekta polskiego Jakuba Kubickiego(1758-1833), kt贸ry projektowa艂 pobliskie: P艂awowice, Igo艂omie i Bejsce, a tak偶e bardzo podobny dw贸r w Witkowicach k. Ropczyc (podkarpackie). Zrealizowa艂 on wiele obiekt贸w w Warszawie m.in. Belweder. 
Nadz贸w-2007. Fot. M.Rydel
Dw贸r ma pi臋kne proporcje, a w 艣rodku mia艂 okr膮g艂y salon z wn臋kami o parach kolumn (艂acznie osiem) korynckich, analogicznie jak w P艂awowicach. W saloniku jeszcze do niedawna by艂a pi臋kna posadzka identyczna jak w pa艂acu w Bejscach. Ten jeden z najcenniejszych polskich dwor贸w zosta艂, wraz z parkiem zniszczony przez miejscow膮 gmin臋 Pa艂ecznica.
Zniszczony salon-2007. Fot. M.Rydel
Nied藕wied藕 (kujawsko-pomorskie) – dw贸r, kt贸ry przed 1939 r. by艂 s艂ynnym prywatnym muzeum i galeri膮 dzie艂 sztuki zorganizowan膮 przez Wac艂awa Mieczkowskiego. Za艂o偶y艂 onte偶 park francuski – miniatur臋 parku w Schonbrunn we Wiedniu. Zbiory w Nied藕wiedziu by艂y najwi臋ksz膮 kolekcj膮 dzie艂 sztuki na terenie wschodnim woj. pomorskiego. Muzeum mie艣ci艂o si臋 w 12 salonach, a w ka偶dym reprezentowane by艂y inne rodzaje eksponat贸w. W latach 1939 – 44 Niemcy wywie藕li do Niemiec co cenniejsze eksponaty, reszt臋 zrabowali Rosjanie w 1945 roku. Po 1945 – w ogo艂oconym dworze zrobiono mieszkania i biura PGR.
Dzi艣 dw贸r, stoj膮cy w zdewastowanym parku, grozi zawaleniem.
Nied藕wied藕 - 2007 fot. M. Rydel Prymusowa Wola - 1996 Fot. A. Dyszy艅ski
Prymusowa Wola (艂贸dzkie, powiat Opoczno). Dw贸r zbudowany dla 艂owczego Rostkowskiego w XVIII wieku i rozbudowany (portyk) w XIX w. Do 1944 roku w艂asno艣膰 Feliksa (ojca) i Tadeusza (syna) Doma艅skich. Po 1945 roku Rolnicza Sp贸艂dzielnia Produkcyjna zdewastowa艂a dw贸r i porzuci艂a. XVIII wieczny park uleg艂 dewastacji. Dzi艣 dw贸r nie istnieje.
Sumin (kujawsko-pomorskie) – dwudziestowieczny dw贸r w dobrym stanie, rewelacyjnie po艂o偶ony w parku nad jeziorem Sumi艅skim. Teren nie ogrodzony. Dw贸r opuszczony.
Sumin - 2007 fot. M. Rydel W臋chad艂贸w - 2005 fot. M. Rydel
W臋chad艂贸w (艣wi臋tokrzyskie, na zach贸d od Pi艅czowa) - dw贸r parterowy z II po艂. XIX wieku, z dwoma pi臋trowymi skrzyd艂ami. Kaplica dobudowana do dworu w 1927 r. Obok oficyna (dawniej dw贸r) z 1559 r. Dw贸r pusty wo艂a o ratunek. Do niedawna mie艣ci艂a si臋 w nim szko艂a.
